สมเด็จ พระพุฒาจารย์
สมเด็จ พระพุฒาจารย์
สมเด็จ พระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) เจ้าอาวาสวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร พระเกจิเถราจารย์ผู้เป็นที่เคารพน่าเลื่อมใสและนับถือตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 จนถึงปัจจุบัน ในสมัยนั้นเป็นที่รู้จักในนาม ขรัวโต ในปัจจุบันจะเรียกขานในนาม สมเด็จโต หรือสมเด็จวัดระฆัง วัตถุมงคลล้ำค่าที่ท่านเป็นผู้สร้างคือ พระสมเด็จ สุดยอดหนึ่งในพระเครื่องเบญจภาคีของประเทศไทย
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) นามเดิมชื่อ โต เกิดเมื่อวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2331 ในสมัยรัชกาลที่ 1 ณ. บ้านไก่จัน จ.พระนครศรีอยุธยา บิดามารดาไม่ทราบแน่ชัด บรรพชาเป็นสามเณรเมื่อ พ.ศ. 2343 ได้รับพระเมตตาจากรัชกาลที่ 2 เป็นอย่างยิ่ง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เป็นนาคหลวง อุปสมบท ณ. วัดพระศรีรัตนศาสดารามในปีพ.ศ. 2350 ฉายา พฺรหฺมรํสี
สมัยรัชกาลที่ 3 ช่วงเวลานั้น สมเด็จโตไม่ยอมรับสมณศักดิ์ใดๆ ท่านพอใจในการออกธุดงค์มากกว่า และได้สร้างปูชนียสถานต่างๆ มากมายด้วยบารมีของท่านและความเคารพศรัทธาจากญาติโยม จวบจนรัชกาลที่ 4 ได้พระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะ พระธรรมกิติ ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดระฆัง ในปีพ.ศ. 2395 ต่อมาอีก 2 ปี ได้เลื่อนเป็นพระราชาคณะชั้นผู้ใหญ่ พระเทพกระวี ต่อจากนั้นอีก 10 ปี ได้รับโปรดเกล้าฯ ขึ้นเป็นสมเด็จพระราชาคณะ สมเด็จพระพุฒาจารย์ ซึ่งเป็นสมณศักดิ์ชั้นสูงสุดที่ท่านดำรงตำแหน่งจนถึงมรณภาพในรัชสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน พ.ศ. 2415 ณ. วัดบางขุนพรหมใน สิริรวมอายุ 84 ปี 64 พรรษา
